نامه هایی که داستایوفسکی ننوشت

دوست عزیزی لینک ویدیوی زیر را دیروز برای من فرستاد با این پیام طنز که احتمالا حالا می توانم جلد دوم برادران کارامازوف داستایوفسکی را نه فقط بنویسم بلکه شروع به پیش فروش آن کنم!

مشکل پیش آمده این است که اشتباهی احتمالا سهوی از سوی جناب آقای مسعود فراستی منتقد آگاه و شناخته شده در حوزه هنر و ادبیات در برنامه "کتاب باز" با میزبانی سروش صحت عزیز صورت پذیرفته است که یکی از نوشته های من با عنوان "شش پرده از زندگی داستایوفسکی" که حدود ده ماه از انتشار آن بر کانال یوتیوب و سایر صفحات اجتماعی مرتبط با من می گذرد با عنوان متفاوت "نامه های داستایوفسکی" در این برنامه بدون هیچ اشاره ای به نام نویسنده اصلی بازخوانی و در چهار برنامه به عنوان آثار نویسنده بزرگ و شهیر روس تحلیل شده است و سپس به همین ترتیب در فصلنامه فرم و نقد بدون ذکر نام نویسنده و به عنوان نامه های داستایوفسکی منتشر شده است!

این امر شاید به خودی خود چندان مهم نباشد، زیرا شاید ایشان این تصور را داشته اند یا به ایشان این طور گفته شده باشد که این نامه ها نوشته داستایوفسکی بزرگ هستند.

اگر هم این کار آگاهانه صورت گرفته باشد که به باور من احتمالا چنین نیست، جای تاسف خواهد داشت ولی بازهم امر شگفتی نیست از آن رو که مالکیت معنوی اصولا در ایران ظاهرا هنوز موضوعی چندان قابل احترام محسوب نمی شود.

آنچه این موضوع را امری مهم و شایسته طرح می نماید بیش از حذف نام نویسنده این اشتباه است که این شش پرده در این برنامه نوشته ها و نامه های شخصی داستایوفسکی معرفی شده اند و سپس متاسفانه با همین شکل در فصلنامه فرم و نقد منتشر شده اند و هم اکنون فضای مجازی پر از سایتهایی است که اقدام به بازنشر این اشتباه کرده اند که معنای آن این است که به زودی داستایوفسکی فقید کتاب جدیدی در ایران خواهد داشت که در هیچ جای دیگر جهان موجود نیست!

به باور من این موضوعی شایسته اصلاح است زیرا داستایوفسکی نویسنده این نامه ها نیست و حتی اگر این نوشته از طریق شخص دیگری در اختیار ایشان قرار گرفته باشد ، تنها با جستجویی ساده در اینترنت و مراجعه به کانال یوتیوب من این امکان وجود داشت که نویسنده این متن را شناسایی کنند تا چنین اشتباهی حداقل اگر در برنامه تلویزیونی رخ داد در چاپ فصلنامه رخ ندهد.

اگر چه این اشتباه در سطحی وسیع منتشر شده است ولی هنوز برای اصلاح آن دیر نیست ولی گذشت زمان می تواند به انتساب نادرست این نوشته ها به داستایوفسکی بیانجامد که در فضای فرهنگی ما فاقد پیشینه نیز نیست و احتمالا بسیاری از ما ماجرای نامه های هرگز نوشته نشده چارلی چاپلین به دخترش جرالدین را در ایران شنیده ایم!

آیدین آرتا

توضیحی تکمیلی در رابطه با چرایی نگارش و ساختار نوشته "شش پرده از زندگی داستایوفسکی"

فئودور داستایوفسکی را می توان نیای نهضت اگزیستنسیالیسم ادبی در قرن نوزدهم دانست. کسانی که با نوشته و کارهای من آشنا هستند می دانند که اگزیستنسیالیسم زمینه ای مهم از کارهای من را تشکیل می دهد و علاقه من به اندیشه های این نویسنده بزرگ نیز در همین راستا قابل توضیح است.

در نوشته "شش پرده از زندگی داستایوفسکی" که آن را خود بازخوانی و در کانال یوتیوبم منتشر ساخته ام هدف اصلی من پدید آوردن اثری بود که در مدت زمانی کوتاه و حدود بیست دقیقه بتواند برای مخاطب عمومی علاقه مند آشنایی با بیوگرافی و مقاطع سرنوشت ساز و حساس زندگی نویسنده را از یک سو و همچنین خطوط اصلی فلسفه و اندیشه های بنیادین داستایوفسکی را از سوی دیگر به صورت همزمان پدید آورد و انتخاب فرمت اول شخص راوی از این رو انتخاب شد که تاثیر گذاری و قدرت بیان متن را فزونی بخشد.

نکته مهم قابل اشاره بعدی این است که تلاش من بر این بوده که تمامی اتفاقات روایت شده را از اتفاقاتی انتخاب کنم که به صورت حقیقی رخ داده اند و نویسنده شهیر روس یا در نوشته ها و یا در سخنرانی های خود به آنها اشاره داشته است. و در نهایت اینکه برای وفاداری به اندیشه های نویسنده من در جای جای متن از ترجمه ای آزاد و مفهومی از جملات نغز و سخنان قصار شناخته شده نویسنده بهره برده ام تا بتوانم متن را تا حد ممکن به افق اندیشه های این نویسنده بزرگ اگزیستنسیالیست نزدیک سازم.

حاصل نهایی این پیش فرضها متنی در شش پرده شد که در مدت زمانی حدود بیست دقیقه از زبان نویسنده بازخوانی می شود و محتوای آن بازتابی است از اتحاد بیوگرافی و اندیشه های بنیادین این نویسنده فیلسوف و اندیشمند که می توان او را یکی از بزرگترین ستاره های بی تکرار تاریخ ادبیات معنا گرای جهان دانست.

مجموع قسمتهای 7، 8، 9 و 10 کتاب باز را در این رابطه از طریق لینک زیر می توانید مشاهده فرمایید:

https://www.aparat.com/v/O7AQ1

و فایل اصلی منتشر شده در کانال یوتیوب من را از URL زیر: